Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng

Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng – Cánh diều

Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 6 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 6 dễ dàng hơn.

1. Chuẩn bị 

Câu hỏi trang 10 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2:  Khi đọc truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng, em cần chú ý:

+ Nhận biết được các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể.

+ Xác định các nhân vật trong truyện và tìm hiểu đặc điểm tính cách của nhân vật chính ( qua ngoại hình, điệu bộ, hành động, lời nói, suy nghĩ,…)

+ Chỉ ra được các chi tiết ảo và tác dụng của chúng trong truyện

+ Suy nghĩ về ý nghĩa của truyện, những thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm trong đó

– Kết nối với hiểu biết, trải nghiệm của bản thân để vận dụng vào việc đọc hiểu truyện và rút ra những bài học, kinh nghiệm cần thiết

Trả lời:

– Các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể:

+ Một ông lão nghèo ra biển đánh cá, hai lần thả lưới đầu không được gì đến lần thứ ba, lão kéo được một con cá vàng. Cá vàng kêu van xin thả về biển và hứa trả ơn.

+ Về đến nhà, ông lão kể chuyện cho vợ nghe, mụ vợ mắng ông lão và đòi cá vàng đáp ứng yêu cầu của mụ.

+ Lần thứ nhất, mụ đòi một cái máng lợn ăn mới.

+ Lần thứ hai, mụ đòi một cái nhà rộng.

+ Lần thứ ba, mụ đòi làm một bà nhất phẩm phu nhân.

+ Lần thứ tư, mụ đòi làm nữ hoàng.

+ Lần thứ năm, mụ đòi làm Long Vương ngự trên mặt biển.

+ Lần thứ năm đòi hỏi, cá vàng tức giận nhưng không nói gì. Khi ông lão trở về, trước mắt lão lại thấy túp lều nát ngày xưa và mụ vợ ngồi trên máng lợn sứt mẻ.

– Các nhân vật trong truyện là: ông lão, mụ vợ và cá vàng

 Đặc điểm tính cách của từng nhân vật như sau:

+ Ông lão: thật thà, tốt bụng, không tham lam nhưng nhu nhược

+ Mụ vợ: tham lam vô độ, quá quắt, bạc tình

+ Cá vàng: tốt bụng, nhưng không nhu nhược chừng trị những kẻ tham lam, quá quắt thích đáng.

– Các chi tiết kì ảo trong truyện là: 

+ Cá vàng khi bị mắc lưới cất tiếng xin tha và hứa trả ơn

+ Mỗi lần ra biển ông lão gọi cá vàng thì con cá sẽ bơi lên

+ Cá vàng có phép thuật thực hiện điều ước của ông và cũng có thể lấy lại tất cả.

=> Tác dụng của những chi tiết kì ảo khiến câu chuyện li kì hấp dẫn, làm nổi bật giá trị nội dung, ý nghĩa của tác phẩm.

– Thông điệp ý nghĩa mà tác giả muốn gửi gắm qua câu chuyện là: Những kẻ tham lam, độc ác, bội bạc sẽ phải hứng chịu những hậu quả khôn lường. Những người tốt bụng sẽ gặp được may mắn. Đó cũng chính là ước mơ của nhân dân về một xã hội công bằng.

– Bài học rút ra sau câu chuyện là chúng ta không nên tham lam và bội bạc. Cũng không nên quá nhu nhược dễ dãi để kẻ xấu lợi dụng mình.

Câu hỏi trang 10 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Đọc trước truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng, tìm hiểu thêm về tác giả: A-lếch-xan-dro Xec-ghe-e-vich Pu-skin ( Aleksandr Sergeyevich Pushkin)

Tìm hiểu về đại thi hào Aleksandr Sergeyevich Pushkin

1. Tiểu sử – cuộc đời

– A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Puskin (1799 – 1837)

– Xuất thân trong một gia đình quý tộc mê thơ và biết làm thơ từ thuở học sinh.

– Xã hội: sinh ra và lớn lên trong thời đại cả nước Nga đang bị đè nặng bởi ách thống trị của chế độ nông nô chuyên chế

– Là nhà thơ mở đầu, đặt nền móng cho văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX.

2. Sự nghiệp văn học

a. Phong cách nghệ thuật

– Đóng góp của Puskin cho nền văn học: Puskin có đóng góp trên nhiều mặt, nhiều thể loại, nhưng cống hiến vĩ đại nhất của ông vẫn là Thơ trữ tình với hơn 800 bài thơ và 13 bản trường ca bất hủ. Vì thế mà Puskin được xem là “Mặt trời của thi ca Nga” (Léc-môn-tốp).

– Về nội dung: thơ của Puskin thể hiện tâm hồn khao khát tự do và tình yêu của nhân dân Nga => Chính vì thế mà Bielinxki đã nhận định Puskin là “bộ bách khoa toàn thư của hiện thực đời sống Nga nửa đầu thế kỉ XIX”.

– Về nghệ thuật: Puskin có đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và phát triển ngôn ngữ văn học Nga hiện đại.

2. Đọc hiểu 

a. Trong khi đọc

Câu hỏi trang 11 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Các chi tiết nào cho biết hoàn cảnh sống của ông lão và cách ông lão cư xử với cá vàng?

Trả lời:

– Các chi tiết về hoàn cảnh sống của ông:

+ Sống trong một túp lều nát, cạnh bờ biển.

+ Ngày ngày chồng đi đánh cá, vợ ở nhà kéo sợi

à Cuộc sống nghèo khổ, khó khăn.

– Các chi tiết về cách cư xử của ông lão với cá vàng:

+ Ngạc nhiên nhưng rồi cũng thả con cá xuống biển

+ “Trời phù họ cho ngươi! Ngươi trở về biển khơi mà vùng vẫy. Ta không đòi hỏi gì cả, ta cũng chẳng cần gì cả”

=> Tính cách: tốt bụng, giúp đỡ không cần được trả ơn

Câu hỏi trang 12 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Lần thứ nhất, bà vợ đã yêu cầu ông lão điều gì? Lúc này, cảnh biển thế nào?

Trả lời:

– Lần thứ nhất:

+ Mụ vợ bắt ông lão quay lại biển xin con cá vàng một cái máng cho lợn ăn

+ Cảnh biển: mặt biển gợn sóng êm ả

Câu hỏi trang 12 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai có gì khác với lần thứ nhất? Hãy tiếp tục chú ý chi tiết tả cảnh biển trong phần này

Trả lời:

– Lần thứ hai:

+ Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai khác ở lần đầu là ước nguyện lớn dần, mụ đòi một tòa nhà đẹp

– Cảnh biển lần thứ hai: biển đã gợn sóng

Câu hỏi trang 13 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Câu nào cho biết đòi hỏi mới và thái độ của vợ ông lão? Cảnh biển có thay đổi gì so với lần trước?

Trả lời:

– Câu nói cho biết đòi hỏi mới và thái độ của vợ ông lão: 

+ “Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế! Đòi một cái nhà thôi à? Trời! Đi tìm ngay con cá và bảo nó rằng tao không muốn làm một mụ nông dân quèn, tao muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân kia”.

– Cảnh biển lần thứ ba lúc này: biển nổi sóng dữ dội

Câu hỏi trang 13 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Lần này, người vợ lại có đòi hỏi gì? Cách cư xử của bà ta với ông lão như thế nào?

Trả lời:

– Lần này người vợ đòi hỏi muốn làm nữ hoàng

– Cách cư xử lúc này của bà ta với chồng rất vô tình bạc nghĩa:

+ Xưng mày- bà

+ Bắt chồng đi quét dọn chuồng ngựa

+ Tát vào mặt ông khi ông có ý không muốn đi

+ Nếu ông không ra biển sẽ bắt người lôi ông đi

Câu hỏi trang 14 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Vợ ông lão muốn cá vàng làm điều gì? Tác giả đã tả cảnh biển trong phần này thế nào?

Trả lời:

– Mụ vợ ông lão muốn cá vàng cá vàng biến mụ ta thành Long Vương ngự trị trên mặt biển để bắt cá vàng hầu hạ mụ và làm theo ý mụ.

– Cảnh biển lúc này: biển nổi sóng ầm ầm

Câu hỏi trang 15 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Quan sát bức tranh để hiểu nội dung được nói tới trong đó, nét mặt ông lão và bà vợ thể hiện điều gì?

Trả lời:

– Bức tranh là khung cảnh sau lần thứ 5 ông lão ra biển cầu xin, khi ông xin cho mụ vợ thành Long Vương, điều ước khi ấy quá phi lí khiến cá vàng tức giận mà biến mọi thứ trở về ban đầu. Bức tranh là cảnh ông lão trở về và ngạc nhiên trước khung cảnh nhà cửa như xưa và mụ vợ ngồi trước nhà bực tức.

b. Sau khi đọc

Câu 1 trang 15 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Hãy liệt kê ra vở những chỉ tiết thể hiện sự đòi hỏi, thái độ, hành động của vợ ông lão đánh cá; phản ứng của ông lão đánh cá và trạng thái của biển trong các phần 2,3,4,5,6 theo gợi ý sau:

Trả lời:

Câu 2 trang 15 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Từ bảng thống kê trên, em có nhận xét gì về tính cách của vợ ông lão đánh cá và ông lão đánh cá?

Trả lời:

– Tính cách của ông lão: thật thà, tốt bụng, không tham lam nhưng nhu nhược

– Tính cách của mụ vợ: tham lam vô độ, quá quắt, bạc tình

Câu 3 trang 15 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi theo chiều hướng như thế nào? Theo em, sự thay đổi đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

– Cảnh biển thay đổi:

+ Lần 1: gợn sóng êm ả

+ Lần 2: biển đã gợn sóng

+ Lần 3: biển nổi sóng dữ dội

+ Lần 4: biển nổi sóng mù mịt

+ Lần 5: biển nổi sóng ầm ầm

– Cảnh biển mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng lại trở nên dữ dội, mù mịt hơn. Điều đó thể hiện sự bực mình, tức giận trước lòng tham vô đáy và tính cách bội bạc quá quắt của người vợ.

Câu 4 trang 15 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Bài học em rút ra được từ câu chuyện này là gì?

Trả lời:

– Sau câu chuyện nay em rút ra bài học là:

+ Trong cuộc sống đừng bao giờ tham lam, bội bạc. Hãy biết thế nào là đủ, vì cuộc sống này có luật nhân quả những người xấu xa, bội bạc sẽ phải nhận lấy hậu quả.

+ Chúng ta cũng không nên quá nhu nhược, làm theo những sai khiến vô lí của người khác.

Câu hỏi trang 15 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Hãy nêu một điểm giống và một điểm khác nhau nổi bật của truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện cổ tích dân gian (Gợi ý: tìm điểm giống và khác về tác giả; yếu tố hoang đường, kì ảo; kiểu nhân vật;…).

Trả lời:

Giống nhau ở:

• Trong truyện đều có các yếu tố kì ảo, hoang đường:
• Có các kiểu nhân vật theo mô típ: người hiền gặp lành, kẻ tham lam sẽ có bài học thích đáng
• Kết chuyện là kết thúc có hậu người hiền sẽ được hạnh phúc và người xấu xa sẽ phải chuốc lấy hậu quả.

Khác nhau ở:

• Văn học dân gian là sáng tác của nhân dân lao động truyền miệng từ đời này qua đời khác
• Còn tác phẩm trên là do nhà văn người Nga viết