Bản chất của nhận thức là gì? | Myphamthucuc.vn

Bản chất của nhận thức là gì?

Nhận thức là gì? Bản chất của nhận thức nằm ở đâu?

Ở một góc độ nhất định, nhận thức là một loại hình đặc biệt của ý thức.

Theo lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, bản chất của nhận thức sẽ được làm sáng tỏ dựa trên những nguyên tắc cơ bản sau đây:

– Nguyên tắc (1): Thừa nhận sự tồn tại của thế giới vật chất ở bên ngoài và độc lập với ý thức. Nhận thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ óc người một cách chủ động và sáng tạo (xác định khách thể và chủ thể của nhận thức).

– Nguyên tắc (2): Thừa nhận khả năng nhận thức thế giới của con người: “Về nguyên tắc, không có cái gì là không thể biết, có chăng chỉ là cái chưa biết được mà thôi”.

– Nguyên tắc (3): Nhận thức không phải là một hành động nhất thời, thụ động mà là một quá trình biện chứng phát triển theo quy luật nội tại của nó; là quá trình đi từ chưa biết đến biết, từ biết ít đến biết nhiều, đi từ hiện tượng đến bản chất, từ bản chất kém sâu sắc đến bản chất sâu sắc hơn, là quá trình không ngừng nảy sinh và giải quyết mâu thuẫn.

– Nguyên tắc (4): Nhận thức có nguồn gốc từ thế giới vật chất nhưng cơ sở chủ yếu và trực tiếp nhất của nhận thức là thực tiễn. Con người là chủ thể của nhận thức trước hết vì con người là chủ thể trong hoạt động của mình

Dựa trên những nguyên tắc cơ bản đó, chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định:

Nhận thức là quá trình phản ánh biện chứng, tích cực, tự giác và sáng tạo thế giới khách quan vào trong đầu óc của con người trên cơ sở thực tiễn.

Đó là bản chất của nhận thức.

Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức?

– Thực tiễn : là toàn bộ hoạt động vật chất có mục đích,mang tính lịch sử – xh của con người nhằm cải biến tự nhiên và xh.Thực tiễn biểu hiện rất đa dạng với nhiều hình thức ngày càng phong phú trong đó có 3 hình thức cơ bản là: hoạt động sản xuất vật chất,hđ chính trị- xh, hđ thực nghiệm xh.Mỗi hình thức hđ cơ bản của thực tiễn có 1 chức năng quan trọng khác nhau,ko thể thay thế cho nhau,song chúng có mối quan hệ chặt chẽ,tác động qua lại lẫn nhau.Trong đó hđ sản xuất vc đóng vai trò quan trọng nhất,quyết định đối với các hđ thực tiễn khác. 

Hoạt động thực tiễn là cơ sở, là nguồn gốc, là động lực, là mục đích của nhận thức và là tiêu chuẩn của chân lý,kiểm tra tính chân lý của quá trình nhận thức.Sở dĩ như vậy vì thực tiễn là điểm xuất phát trực tiếp của nhận thức;nó đề ra nhu cầu,nhiệm vụ,cách thức và khuynh hướng vận động và phát triển của nhận thức.

1.Thực tiễn là cơ sở, nguồn gốc của nhận thức:

Trong hoạt động thực tiễn, con người làm biến đổi thế giới khách quan, bắt các sự vật, hiện tượng của thế giới khách quan phải bộc lộ những thuộc tính và quy luật của chúng. Trong quá trình hoạt động thực tiễn luôn luôn nảy sinh các vấn đề đòi hỏi con người phải giải đáp và do đó nhận thức được hình thành.

Qua hoạt động thực tiễn, não bộ con người cũng ngày càng phát triển hơn, các giác quan ngày càng hoàn thiện hơn.

Thực tiễn là nguồn tri thức, đồng thời cũng là đối tượng của nhận thức.

2.Thực tiễn là động lực của nhận thức: 

Ngay từ đầu, nhận thức đã bắt nguồn từ thực tiễn, do thực tiễn quy định. Mỗi bước phát triển của thực tiễn lại luôn luôn đặt ra những vấn đề mới cho nhận thức, thúc đẩy nhận thức tiếp tục phát triển. Như vậy thực tiễn trang bị những phương tiện mới, đặt ra những nhu cầu cấp bách hơn, nó rà soát sự nhận thức.

3.Thực tiễn là mục đích của nhận thức :

Những tri thức khoa học chỉ có ý nghĩa thực tiễn khi nó được vận dụng vào thực tiễn. Mục đích cuối cùng của nhận thức không phải là bản thân các tri thức mà là nhằm cải tạo hiện thức khách quan , đáp ứng những nhu cầu vật chất và tinh thần xã hội. Sự hình thành và phát triển của nhận thức là bắt nguồn từ thực tiễn, do yêu cầu của thực tiễn.

4.Thực tiễn là tiêu chuẩn của nhận thức

Bằng thực tiễn mà kiểm chứng nhận thức đúng hay sai. Khi nhận thức đúng thì nó phục vụ thực tiễn phát triển và ngược lại.

– Như vậy,thực tiễn chẳng những là điểm xuất phát của nhận thức,là yếu tố đóng vai trò quyết định đối với sự hình thành và phát triển của nhận thức mà còn là nơi nhận thức phải luôn luôn hướng tới để thể nghiệm tính đúng đắn của mình.