Bài 34. Các nước tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa (ngắn nhất) | Myphamthucuc.vn

Bài 34: Các nước tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa

1. Những thành tựu về khoa học- kĩ thuật cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX

* Vật lý

– Phát minh về điện của các nhà bác học G.Ôm người Đức, G.Jun người Anh, E.Len-xơ người Nga mở ra khả năng ứng dụng nguồn năng lượng mới.

– Phát hiện về phóng xạ của Hăng-ri Béc-cơ-ren (Pháp), Ma-ri Quy-ri đã đặt nền tảng cho việc tìm kiếm nguồn năng lượng hạt nhân.

– Rơ-dơ-pho (Anh) có bước tiến vĩ đại trong việc tìm hiểu cấu trúc vật chất.

– Phát minh của Rơn-ghen (Đức) về tia X vào năm 1895 có ứng dụng quan trọng trong y học.

* Trong lĩnh vực sinh học

– Học thuyết Đác-uyn (Anh) đề cập đến sự tiến hóa và di truyền…

– Phát minh của nhà bác học Lu-i Paster (Pháp) giúp phát hiện vi trùng và chế tạo thành công vắc xin chống bệnh chó dại.

– Pap-lốp (Nga) nghiên cứu hoạt động của hệ thần kinh cao cấp của động vật và người.

* Những phát minh khoa học được áp dụng vào sản xuất

– Kĩ thuật luyện kim được cải tiến, với việc sử dụng lò Bét-xme và lò Mác-tanh, tuốc bin phát điện được sử dụng để cung cấp điện năng.

– Dầu hỏa được khai thác để thắp sáng và cung cấp nguồn nhiên liệu mới cho giao thông vận tải. Công nghiệp hóa học ra đời.

– Việc phát minh ra điện tín.

– Cuối thế kỷ XIX ô tô được đưa vào sử dụng nhờ phát minh về động cơ đốt trong.

– Tháng 12 – 1903 anh em người Mĩ đã chế tạo những chiếc máy bay đầu tiên.

* Trong nông nghiệp

– Máy móc được sử dụng nhiều như máy kéo, máy cày, máy gặt…

– Phương pháp canh tác được cải tiến, việc sử dụng phân hóa học nâng cao năng suất cây trồng.

– Đã làm thay đổi cơ bản nền sản xuất và cơ cấu kinh tế tư bản chủ nghĩa, đánh dấu bước tiến mới của chủ nghĩa tư bản ở giai đoạn này.

2. Sự hình thành các tổ chức độc quyền

* Nguyên nhân

– Do tiến bộ của khoa học – kĩ thuật sản xuất công nghiệp của các nước Âu – Mĩ tăng nhanh dẫn đến tích tụ tư bản. Đây là thời kỳ “Cá lớn nuốt cá bé”.

– Các ngành kinh tế chuyển từ tự do cạnh tranh sang tổ chức độc quyền dưới nhiều hình thức: Các-ten, Xanh-đi-ca, Tờ-rớt.

* Đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc

– Trong công nghiệp: Diễn ra quá trình tập trung vốn lớn thành lập những công ty độc quyền như ở Pháp, Đức, Mĩ… lũng đoạn đời sống kinh tế các nước tư bản.

– Trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng: Một vài ngân hàng lớn khống chế mọi hoạt động kinh doanh của cả nước, hình thành tư bản tài chính.

– Tư bản tài chính còn đầu tư vốn ra nước ngoài đem lợi nhuận cao: năm 1900, nước Anh đầu tư vốn ra ngoài 2 tỉ Li-vrơ xtéc-ling, đến năm 1913 lên gần 4 tỉ.

– Ở Pháp, ngành luyện kim và khai thác mỏ tập trung trong tay hai công ty lớn, công ty “Snây-đơ Crơ-dô” nắm nhà máy quân sự Crơ-dô và các nhà máy chế tạo đồ đồng, thép cùng các ngành khác ở nhiều vùng trong nước.

– Tổng công ty đường sắt và điện khí cùng 6 công ty khác độc quyền ngành đường sắt trong nước, 50% trọng tải biển do 3 công ty lớn nắm. Hai công ty “Xanh Gô-ben” và “Cu-man” kiểm soát toàn bộ công nghiệp hóa chất.

– Ở Đức: Công ty than Ranh-Vet-xpha-len đã kiểm soát 95% tổng sản lượng than vùng Rua – vùng công nghiệp lớn nhất của Đức và hơn 55% tổng sản lượng than cả nước.

* Mỗi đế quốc còn có đặc điểm riêng:

– Mĩ là sự hình thành các Tờ-rớt khổng lồ với những tập đoàn tài chính giàu sụ.

– Anh là đế quốc thực dân với hệ thống thuộc địa rộng lớn và đông dân.

– Pháp là đế quốc cho vay nặng lãi.

* Xuất hiện nhiều mâu thuẫn:

– Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc trong việc tranh chấp thuộc địa gay gắt dẫn đến các cuộc chiến tranh để phân chia thuộc địa.

– Mâu thuẫn giữa nhân dân thuộc địa với đế quốc; giữa giai cấp tư sản với nhân dân lao động giữa các nước tư bản.

– Mâu thuẫn trên đã dẫn đến cuộc đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội.

Xem tiếp: Lý thuyết Sử 10 Bài 35. Các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mĩ và sự bành trướng thuộc địa